Wernisaż: 04.04.2025, godz. 18.00
Wystawa czynna: 04.04.2025-05.05.2025
Miejsce: Mała Aula, Wielka Zbrojownia, Targ Węglowy 6, Gdańsk
Organizator: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku, Politechnika Koszalińska
Partner: Wydział Architektury i Wzornictwa Politechniki Koszalińskiej
Kurator: dr hab. Katarzyna Radecka, prof. PK
Projekt i aranżacja: dr hab. Katarzyna Radecka, prof. PK
Fotografie: Adam Haupt, Katarzyna Radecka, Grzegorz Radecki, Witold Węgrzyn, archiwum rodziny Hauptów
Materiały archiwalne: Archiwum ASP w Gdańsku, archiwum rodziny Hauptów, Wirtualne Muzeum Adama Haupta autorstwa Katarzyny Radeckiej
Multimedia: Katarzyna Radecka, Grzegorz Radecki
Profesor Adam Haupt to niewątpliwie osobowość wielowymiarowa, człowiek uzdolniony, o niegasnącej ciekawości świata, gotowy do podejmowania wyzwań, jednocześnie sumienny i odpowiedzialny. Swoje rozległe zainteresowania twórczo realizował na polu architektury, projektowania wnętrz i form przemysłowych, scenografii, malarstwa, czy w projektowaniu jednostek pływających. Jako jeden z protoplastów kształcenia projektowego w polskich uczelniach artystycznych spełniał się w dydaktyce, pozostawiając po sobie rzesze projektantów w kraju, ale też za granicą.
Wystawa „Pamięć ciała, pamięć piekła” ukazuje twórczość Adama Haupta w wąskim aspekcie, skupiając uwagę na najbardziej monumentalnych i poruszających dziełach, które tak jak upamiętnienie w Treblince, czy na Westerplatte powstały we współpracy z rzeźbiarzem Franciszkiem Duszeńko. Setny jubileusz urodzin rzeźbiarza oraz ustanowiony przez Sejm RP jego patronat dla roku 2025, a także 80-lecie powstania Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, to niepowtarzalna okazja do spojrzenia na przywołane dzieła w kontekście wojennych doświadczeń ich autorów – pokolenia Kolumbów. Żywa pamięć tragicznych wydarzeń oraz międzywojenne lata kształtujące w młodym pokoleniu myślenie kategoriami dobra ojczyzny, jak również świadomość kruchości życia i zdobytej wolności musiały odcisnąć swoje piętno na psychice autorów, co znalazło odbicie w estetyce kreowanych form.
„Naszą wytyczną pracy” – wspominał Haupt – „była jak największa powściągliwość, unikanie wszelkiego rodzaju efekciarstwa. Sprawa, którą mieliśmy naszym projektem przekazać potomności –ku przestrodze – zbyt była poważna, aby ją rozdrabniać w szczegółach i zdobnictwie, aby ją przeestetyzować”[1]. W realizacjach rzeźbiarsko-architektonicznych Adama Haupta wyczuwa się synergię doświadczeń warsztatu Haupta artysty i Haupta inżyniera. Szczególnie jest to widoczne w formie upamiętnienia miejsca, w którym palono ciała pomordowanych w obozie zagłady w Treblince. Podczas otwarcia, 10 maja 1964 roku „kobiety (…) stojąc nad płytą krematorium płakały. A przecież nie ma tam żadnego napisu, że jest to upamiętnienie polowego krematorium. Ten płacz był dla mnie najwyższą nagrodą”[2].
Założenie pomnikowe Treblinki, porównywane przez niektórych krytyków sztuki do Land Artu[3], zrealizowano jeszcze przed inicjacją tego ruchu w Ameryce, a jako forma upamiętnienia zostało uznane przez Nowojorskie The Jewish Museum w 1994 roku za najbardziej poruszający monument poświęcony tej tematyce. Wziąwszy pod uwagę czas powstania i realizacji tej idei, była ona nowatorska i wyprzedziła o trzy, nawet cztery dekady osławione dzieła Libeskinda (Jüdisches Museum w Berlinie, 1999 wraz z „Shalechet”[4] – dziełem Menashe Kadishmana) i Eisenmana (Pomnik Pomordowanych Żydów Europy w Berlinie, 2005)[5].
[1] Głos Wybrzeża, nr 36 (4454) z dnia 11 lutego 1961 roku, „Stacja końcowa: śmierć”.
[2] Tamże.
[3] A. Wołodźko, „Inżynier Sztuki. Życie i twórczość Adama Haupta” [w:] Rocznik Sopocki 2002
[4] „opadłe, martwe liście”, 1997
[5] K. Radecka, „Założenie pomnikowe w Treblince” [w:] „Muzea w poobozowych miejscach pamięci. Tożsamość znaczenia, funkcje”. Lublin 2017, Państwowe Muzeum na Majdanku
Patronat medialny: Radio Gdańsk, gdansk.pl, magazyn LINIA, magazyn Prestiż, trojmiasto.pl
Patronat honorowy: Marszałek Województwa Pomorskiego Mieczysław Struk, Prezydent Miasta Koszalin
